Home »
Verhalen en blogs »
Wonderlijke altaarluiken
Een favoriet uit Allemaal wonderen. Junior conservator Rianneke van der Houwen vertelt u graag meer over een schitterend middeleeuwse kunstwerk, bestaande uit twee panelen, dat ze voor deze expositie selecteerde.
Op de panelen zijn twee wonderlijke verhalen uit het oude testament te zien. In beide verhalen spelen brood en wijn een belangrijke rol. Om die reden werden ze in de middeleeuwen als vooruitwijzingen gezien naar het verhaal van het laatste avondmaal in het nieuwe testament, waarbij Jezus brood en wijn deelde.
Een koningpriester brengt brood en wijn
Op het paneel hiernaast ziet u Abraham knielen in krijgstenue. Hij is net teruggekeerd uit de strijd waarin hij verschillende koningen heeft verslagen.
Zijn geharnaste leger is achter hem zichtbaar. Zelf heeft hij zijn helm afgezet voor de ontmoeting met Melchisedek, de koning van Salem. Abraham strekt zijn hand uit om een stuk brood te ontvangen van de koning, over wie staat opgetekend dat hij ook priester was. Deze geheimzinnige Melchisedek verschijnt plotseling in het bijbelverhaal om er even abrupt weer uit te verdwijnen. Hij brengt Abraham brood en wijn en spreekt een zegen over hem uit. De gebeurtenis is door de anonieme Antwerpse schilder prachtig weergegeven. Melchisedek draagt een goudkleurige mijter en in zijn andere hand een kan met wijn.
Het wonder van het manna
In het verhaal dat op het paneel rechts is afgebeeld speelt brood een cruciale rol. Het valt zelfs uit de hemel!
De vrouw met het prachtige kapje op haar hoofd vangt het op door een schaal omhoog te houden. Links ziet Mozes, met zijn staf in de hand, toe hoe de Israëlieten dit zogenoemde manna verzamelen. Een van hen veegt zorgvuldig de kruimels bij elkaar met de vleugel van een vogel. Het volk dreigde in de woestijn van honger om te komen en had zich bij Mozes beklaagd: ‘u hebt ons alleen maar naar de woestijn gebracht om ons van honger om te laten komen’. Het door God gestuurde wonder van het manna dat elke ochtend, met uitzondering van sabbatdagen, het woestijnzand bedekte, zorgde ervoor dat het volk veertig jaar in de woestijn overleefde.
Een verloren gegaan middenpaneel
De twee panelen zijn zijluiken van een altaarstuk dat ooit in een kerk moet hebben gestaan boven een altaar. Helaas heeft het middenpaneel de tand des tijds niet doorstaan. Vanwege de voorstellingen op deze zijluiken en op grond van vergelijkbare altaarstukken uit dezelfde tijd, weten we gelukkig wel bijna zeker wat er op het verdwenen middenpaneel te zien was: een voorstelling van Jezus en zijn twaalf discipelen verzameld rondom de tafel waaraan zij het laatste avondmaal vierden.
Bent u nieuwsgierig naar hoe het complete altaarstuk er ooit moet hebben uitgezien? Vergelijkbare altaarstukken kunt u hier en hier bekijken.
