Lezingen & activiteiten

In de zestiende eeuw groeide Antwerpen uit tot het belangrijkste handelsknooppunt van Noordwest-Europa. De Nederlandse Opstand gooide echter roet in het eten. Lezing door emeritus hoogleraar geschiedenis Maarten Prak.

Ontdek de turbulente periode van het zestiende-eeuwse Antwerpen in het echt! Tijdens deze bijzondere kunstreis neemt tentoonstellingsconservator Micha Leeflang u mee langs bijzondere plekken en kunstwerken die de verhalen achter Ode aan Antwerpen vertellen.

In de zestiende eeuw manifesteerde Antwerpen zich als als het brandpunt voor religieuze hervormingsbewegingen. Wat was hiervan de oorzaak? Lezing door hoogleraar Guido Marnef van de Universiteit Antwerpen.

Een schilderijlijst is minstens zoveel aan mode onderhevig als het schilderij dat erin zit. In zijn lezing vertelt kunsthistoricus Maarten van 't Klooster hoe onder andere de Val van Antwerpen en de opkomst van een seculiere kopersmarkt leidden tot een nieuwe wijze van inlijsten. U zult nooit meer hetzelfde naar schilderijlijsten kijken!

In het kader van Ode aan Antwerpen organiseert Gilde Utrecht een aantal prachtige wandelingen over Utrechtse schilders in de zeventiende eeuw. De wandelingen voeren langs woon- en werkplaatsen van schilders die hun wortels hebben in de Zuidelijke Nederlanden, maar ook langs kunstenaars die onderdeel uitmaakten van de Utrechtse school.

Amsterdam groeide van 27.000 inwoners in 1550 naar 230.000 in 1730 door massa-immigratie uit het zuiden. Deze immigranten namen hun talenten op het gebied van handel, nijverheid, kunsten en wetenschappen mee. Ze kregen volop kansen, maar hadden ook te maken met vooroordelen. Emeritus hoogleraar sociale geschiedenis Jan Lucassen vertelt u hier het fijne over.

Antwerpse kunstenaars leverden een grote bijdrage aan de bloeitijd van de Hollandse schilderkunst in de zeventiende eeuw. In deze workshop leer je om met een aantal kenmerken en technieken, die je in de werken van de Antwerpse Maniëristen tegenkomt, zelf aan de slag te gaan. Workshop door Jan Bustin

In de zomer van 1566 raasde de Beeldenstorm over de Nederlanden. Kunst, en zeker religieuze kunst werd een controversieel goed dat de gemoederen beroerde tot diep in de zeventiende eeuw. Lezing door hooglerar Koenraad Jonckheere (Universiteit Gent).

In de periode van de Beeldenstormen bestond er een grote prentindustrie in Antwerpen. Prenten waren zeer belangrijk in het verspreiden van ideeën. Ze tonen het heftige beelddebat tussen katholieken en gereformeerden in deze periode. Lezing door conservator Rianneke van der Houwen.

In deze prachtig gefilmde 'on demand' lezingenreeks neemt conservator Micha Leeflang u mee naar de turbulente zestiende een zeventiende eeuw. Hoor meer over de genres die ontstonden onder invloed van de opkomende kunstmarkt en de verschuiving van Antwerpen naar Amsterdam als het belangrijkste culturele en economische centrum van Noordwest Europa in de zeventiende eeuw. Het gaat o 4 korten lessen van in totaal 1 uur. Reeks in samenwerking met de Vrije Academie

Hét symbool van de stijgende welvaart waren de almaar groter wordende kanten kragen, die we nog steeds kunnen bewonderen in al die trotse portretten. Maar hoe moest je als kunstenaar beginnen als je zo'n imposante molensteen kraag zelf wilde gaan schilderen? En dan de verfijning van al die kanten boordjes! In deze workshop gaan de deelnemers aan de slag met het schilderen van weelderig wit, doorschijnend linnen en kant. Schilderworkshop door Jan Bustin.

Restauratie begeestert het publiek. Wat doen restauratoren? Brengt de ingreep een werk terug naar de oorspronkelijke toestand? En wat maakt een restauratie geslaagd? Tijdens deze lezing gaat Sven Van Dorst dieper in op deze en andere vragen die bij het publiek leven. De leidraad daarbij zijn de schilderijen die te zien zijn tijdens ‘Ode aan Antwerpen’.

Het Sacrament van het Lichaam van Jezus Christus vormde aan het begin van de 16e eeuw het middelpunt van de katholieke liturgie maar werd steeds vaker geminacht. 'God is niet meer op aarde, maar in de hemel', was de nieuwe leus. Wat dreef mensen ertoe om zulke risicovolle uitspraken te doen? Religiehistoricus Jos de Weerd zal deze vraag beantwoorden.

In zijn lezing onderzoekt Alexander Thijs de geboorte van Barok als dé beeldpropaganda van een herrezen triomferende kerk. Hij gaat in op achtergronden, ontleedt schilderijen en legt symbolieken bloot. Kom meer te weten over één van de meest vruchtbare en invloedrijke periodes in de kunstgeschiedenis. En kijk op een nieuwe manier naar het Antwerpen van de Contrareformatie!

Tijdens de lezing over haar boek 'De geuren van de kathedraal’ voert Wendy Wauters u mee naar een van dé hotspots van de 16de eeuw: de Onze-Lieve-Vrouwekerk, vanaf 1559 de kathedraal van Antwerpen. In die periode, het kloppend hart van de stad, waar diepgelovige parochianen het pad kruisten met hondenslagers, pelgrims en veehandelaars.

De zestiende eeuw in Antwerpen en de zeventiende eeuw in Amsterdam zijn vaak aangeduid als een 'gouden eeuw' van deze steden. In deze lezingen vertelt historicus Henk Looijesteijn meer over zaken die lang onderbelicht zijn gebleven zoals de grote maatschappelijke ongelijkheid en de slavenhandel.

De val van Antwerpen in 1585 bracht een massale vluchtelingenstroom op gang. Ook in Utrecht vonden velen een nieuw bestaan. Onder hen bevonden zich veel schilders zoals Adam Willaerts en Roelant Savery. Hoe vonden zij hun weg in de stad en welke invloed hadden zij op het culturele leven in Utrecht? Kaj van Vliet, hoofd collectie van het Utrechts Archief vertelt u meer hierover.

Op zondag 3 sepember ontvangen we schrijver en meesterverteller Jeroen Olyslaegers voor een interview naar aanleiding van zijn monumentale roman Wildevrouw (2020). Tijdens de lezing gaat hij dieper in op de thematiek van zijn boek en het roerige Antwerpen van de zestiende eeuw. Bijeenkomst in samenwerking met ILFU (International Literature Festival Utrecht).

In de nazomer en de herfst van 1566 trok een Beeldenstorm van het zuidwesten naar het noordoosten over de Lage Landen. Gelijkaardige bewegingen hadden zich eerder in de zestiende eeuw ook elders in West- en Centraal-Europa voorgedaan. Maar de heftigheid en de omvang van de storm in de Nederlanden was ongekend. Lezing door Hans Cools van de Universiteit Leuven.

Bij de Nederlandse kunst van de zeventiende eeuw denken we al snel aan de portretten en groepsportretten van mannen en vrouwen met donkere kleding en spierwitte kragen, historiestukken, landschappen, stillevens en taferelen uit het dagelijks leven. Maar hoe Hollands zijn deze schilderijen werkelijk? Micha Leeflang, conservator van de tentoonstelling gaat op onderzoek uit.

Nooit is er in de Nederlandse taal hartstochtelijker over de liefde geschreven. En evenmin heeft iemand ooit zwaarder gescholden op ketters of venijniger de spot gedreven met het huwelijk en gezin. In zijn lezing spreekt Harman Pleij over de eerste succesvolle auteur in druk, een Antwerpse vrouw genaamd Anna Bijns (1493-1575).