Maria Magdalena

Ontmoet de mysterieuze Maria Magdalena en haar vele gezichten: van kroongetuige, zondares tot feminist. Ze wordt geassocieerd met de vermenging van seksualiteit, sensualiteit en zonde; een baken van hoop en een feministisch icoon. En was ze nu wel of niet getrouwd met Jezus?

Ga mee op ontdekkingstocht langs historische bronnen, indrukwekkende schilderijen, hedendaagse beeldende kunst en populaire cultuur. Ze zalft, verleidt, huilt, bidt, verkondigt, bekeert, en verricht wonderen. Zo openbaren zich haar vele gedaantes: van kroongetuige tot zondares tot feminist. En wat zegt haar blik ons? Indringend, peinzend, uitdagend, schuldbewust of toch uitnodigend: Maria Magdalena is steeds een spiegel van de tijd.

'Catharijneconvent zet miskende Maria Magdalena in spotlicht' (TELEGRAAF)

De verhalen over Maria Magdalena gaan terug op enkele geschreven bronnen uit de eerste eeuwen na Christus. Vier teksten zijn opgenomen in de Bijbel en toegeschreven aan de evangelisten Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes. Maria Magdalena is in hun evangeliën een toegewijde volgelinge van Jezus die aanwezig is bij belangrijke gebeurtenissen in zijn leven.

Deze vroege bronnen geven geen uitsluitsel over wie Maria Magdalena is en welke rol zij speelt in de groep rond Jezus. Soms vullen de evangelisten elkaar aan, soms spreken ze elkaar tegen. Hun verhalen, en latere interpretaties hiervan, krijgen een centrale rol in de ontwikkeling van het christendom.

Het Nieuwe Testament vertelt hoe Maria Magdalena samen met andere vrouwen naar het graf van Jezus gaat om zijn lichaam te zalven. Dit is een ritueel waarbij het lichaam met water wordt gereinigd en met kostbare olie en kruiden ingesmeerd. Het zalven bewijst eer aan de overledene en bevestigt diens goddelijke of koninklijke status.

De vrouwen die de zalving uitvoeren worden mirredraagsters genoemd. Mirre is een gomhars die in korrels wordt verwerkt in de balsemolie die ze gebruiken. In het oosters-orthodoxe christendom draagt Maria Magdalena de titel Heilige Mirredraagster, Gelijk aan de Apostelen. Dit is een combinatie van haar rollen als zalvende en als verkondigster van de wederopstanding. Hoewel ze in oosters-orthodoxe en westerse christelijke kunst verschillend wordt afgebeeld, is Maria Magdalena altijd herkenbaar aan haar attribuut, de zalfpot.

Uitbundige kleding, flonkerende juwelen en prachtig gekapt haar, daar is Maria Magdalena in kunstwerken vaak aan te herkennen. Het zijn tekenen van de rijkdom waarmee ze Jezus onderhield. Daarnaast zijn het verwijzingen naar het leven van voor haar bekering.

Daartegenover staan voorstellingen van Maria Magdalena als vrome kluizenares, met niets om het lijf dan haar lange haren en soms een eenvoudig gewaad. Deze verbeelding heeft zijn oorsprong in middeleeuwse levensbeschrijvingen. In de dertiende-eeuwse Legenda aurea (Latijn, Gouden legende) staat hoe Maria Magdalena na de verrijzenis van Jezus naar Zuid-Frankrijk vlucht. Daar leeft ze dertig jaar een ingetogen, ascetisch leven als kluizenares in een grot.

Ook na de middeleeuwen blijft zowel de welgestelde als de ascetische Magdalena een bron van inspiratie voor vele gelovigen én kunstenaars.

De tentoonstelling leidt langs veel verschillende verbeeldingen van Maria Magdalena. Door de eeuwen heen proberen kunstenaars de in hun ogen ‘ware’ Maria Magdalena weer te geven. Hun kunstwerken dragen bij aan de voortdurend veranderende beeldvorming, vanaf het vroege christendom tot nu. De bronnen over Maria Magdalena zijn fragmentarisch en tegenstrijdig. Tot nu toe heeft niemand het volledige verhaal van de mysterieuze heilige kunnen achterhalen.

Dit geeft iedereen de ruimte om zelf een beeld van haar te vormen. Zo schildert de Vlaamse societyschilder Alfred Stevens in 1887 zijn versie van Maria Magdalena met als model de beroemde Franse actrice Sarah Bernhardt (1844-1923). Het publiek is in shock: is dít Maria Magdalena?

Wat is uw antwoord op de vraag die mensen zich al eeuwenlang stellen: Wie is Maria Magdalena voor mij?