Home »
Tentoonstellingen & vaste presentatie »
De schepping van de wetenschap
Tussen religie en wetenschap heeft het altijd geknetterd. De twee hebben innig samengewerkt maar kunnen ook keihard botsen. En tot op de dag van vandaag hebben ze onverwacht veel met elkaar gemeen.
Ga mee op een fascinerende reis door de geschiedenis. Dwaal langs eeuwenoude wetenschappelijke instrumenten, zeldzame manuscripten en intrigerende kunst. Ontdek hoe de ontwikkeling van de natuurwetenschappen in West-Europa niet kan worden begrepen zonder kennis over de invloed van religie. Je wordt uitgenodigd om steeds met een andere blik naar de geschiedenis en naar jezelf te kijken.
De schepping van de wetenschap wordt gemaakt in nauwe samenwerking met Teylers Museum en Rijksmuseum Boerhaave. Leuk om te weten: astronaut André Kuipers sprak delen van de auditour in!
- Wanneer
- 22 feb - 2 jun 2024
- Waar
- Museum Catharijneconvent, Lange Nieuwstraat 38, Utrecht
Ga mee op een fascinerende reis
Wat doet het met mensen als ogenschijnlijke vanzelfsprekendheden niet blijken te kloppen?
Kantelende wereldbeelden
In de tentoonstelling staan vier blikrichtingen centraal waarmee de mens altijd naar zichzelf en de wereld heeft gekeken.
De blik naar boven (het heelal), de blik naar binnen (het lichaam), de blik naar buiten (de natuur) en de blik naar beneden (de aarde). Steeds wordt de wisselwerking tussen religie en wetenschap onder de loep genomen: waar het ene kunstwerk of instrument laat zien dat het christendom een drijvende kracht was achter het verrichten van onderzoek, wordt het bij een ander object duidelijk dat het christelijk wereldbeeld juist kantelde door nieuw opgedane wetenschappelijke inzichten.
Zoektocht naar het Ware
De verhouding van religie en wetenschap - hun diepe band en ruzies - gaat vaak gepaard met heftige emoties. Aanhangers van beide ‘partijen’ zien elkaar zelfs vaak als vijanden. Dat is voor een groot deel onterecht. Tegelijkertijd is al die hartstocht heel begrijpelijk, want we hebben het hier over de zoektocht naar het Ware. Die raakt nieuwsgierige mensen in het hart.
Topstukken
Bij hoge uitzondering leent Teylers Museum een van hun absolute topstukken uit: de ‘Zondvloedmens’.
De Zwitser Johann Jacob Scheucher (1672-1733) wist zeker dat dit de fossiele resten waren van iemand die de zondvloed had gezien en daarna was gestorven. Later bleek het te gaan om een versteende reuzensalamander. Een fantastisch voorbeeld van hoe fossiele vondsten vragen opwierpen over de samenhang tussen religie en nieuwe wetenschappelijke inzichten.
Een ander topstuk is de eerste druk van De Revolutionibus Orbium Coelestium (1543) van Nicolaus Copernicus (1473-1543) uit de collectie van Tresoar. Deze is voorzien van aantekeningen van de beroemde professor Gemma Frisius (1508-1555). Copernicus ontwikkelde het heliocentrisch wereldbeeld, waarin hij stelde dat de aarde om de zon draait en niet andersom.
Moderne en hedendaagse kunst
In De schepping van de wetenschap is ook veel hedendaagse en moderne kunst te zien. Zo maakte kunstenares Iris Kensmil (1970) speciaal voor de tentoonstelling een portret van Henrietta Lacks (1920-1951), bij wie voor het eerst cellen werden ontdekt die zich ook buiten het lichaam bleven delen. Deze cellen worden nog altijd wereldwijd gebruikt voor medisch onderzoek. Haar nabestaanden zien de cellen als een heilig voortleven, waarmee Lacks ook na haar overlijden vele goede daden verricht. Een verhaal dat bij uitstek de dynamische relatie laat zien van wetenschap en religie vandaag de dag.
Van de volgende hedendaagse kunstenaars is werk te zien: Marwan Bassiouni, Kasper Bosmans, Michael Cook, Rohini Devasher, Mickey Durrng, Roos Holleman, patricia kaersenhout, Alexandra Kehayoglou, Iris Kensmil, Marc Mulders, Kathrin Schlegel, Johanna Schweizer, Paul Thek, Troika, Laurence Winram.
Uitgebreid lezingen- en activiteitenprogramma
De tentoonstelling heeft een uitgebreid lezingenprogramma met wetenschappers en andere experts.
We organiseren we in samenwerking met de KNAW een avond in het Trippenhuis in Amsterdam met als thema ‘Zoektocht naar de ziel in kunst, wetenschap en religie’. Verder staan er lezingen op het programma over hedendaagse kunst en religie, de invloed van antieke denkers op de ontwikkeling van de wetenschap, wantrouwen in de wetenschap en de invloed van Azië op de wetenschap in West-Europa. Kijk hier voor het lezingen- en activiteitenprogramma.
Publicatie De schepping van de wetenschap
Bij de tentoonstelling verschijnt een gelijknamige, rijkgeïllustreerde publicatie, uitgegeven door Waanders en Museum Catharijneconvent. Het boek belicht de veelzijdige relatie tussen het christendom en de bestudering van het heelal, het menselijk lichaam, de natuur en de aarde in West-Europa.
Met bijdragen van Lieke Wijnia (conservator van de tentoonstelling en samensteller van de publicatie), Norbert Peeters, Thomas Dixon, Arjen Dijkstra, Tim Huisman, Trienke van der Spek, Stuart Mathieson, Jos Gommans, Willem Drees en Marieke Maathuis. Vormgeving: Frederik de Wal.
Vanaf eind februari te verkrijgen in de boekhandel en in de museumwinkel van Museum Catharijneconvent
Teylers Museum is het levende bewijs dat wetenschap en religie door de eeuwen heen vaak sterk met elkaar verbonden zijn. Om hier een tentoonstelling aan te wijden is een fantastisch idee en van grote waarde in een maatschappij die soms met beide worstelt.
