Van Antwerpen naar Amsterdam: kansen en vooroordelen

Deze immigranten uit het zuiden waren meer dan welkom en namen niet alleen zoveel mogelijk hun bezittingen mee, maar vooral ook hun talenten – op het gebied van handel en nijverheid, kunsten en wetenschappen. Meer dan 500 Zuid-Nederlandse kooplieden vestigden zich in die jaren aan het IJ, waarbij ze sleutelrollen vervulden bij de oprichting van de VOC, de WIC, de Amsterdamse Wisselbank en de Beurs, maar ook bij het openleggen van nieuwe handelsroutes, van Portugal en zijn koloniën in het zuiden tot Rusland in het noorden. De meeste Zuid-Nederlanders kwamen echter terecht in de ambachten en de industrie, vooral de textielnijverheid. Ook het boekenvak groeide zo van 2 uitgeverijen in 1570 tot 34 ongeveer veertig jaar later. Tussen 1580 en 1595 vestigden zich meer dan 200 Zuid-Nederlandse kunstenaars in de Republiek. Denk verder aan Joost van den Vondel, zoon van een Antwerpse vluchteling en aan Franciscus van den Ende, de leermeester van Spinoza en veel professoren aan het Atheneum Illustre.

Kansen en vooroordelen

De integratie van al deze nieuwe mannen en vrouwen vond plaats op het werk en ’s zondags in de kerk. Door een open gilde politiek en redelijke godsdienstige tolerantie (die sommige Calvinistische scherpslijpers uit het zuiden overigens niet zo zinde) werden de immigranten volop kansen geboden, ook al hadden zij te maken met flinke vooroordelen tegen nieuwkomers en bleef de lokale bestuurlijke elite generaties lang voor hen gesloten.